समस्या मात्र होईन, समाधान पनि स्थानीय स्तरमै देख्छु
म पेशाले पत्रकार हुँ । समाजिक प्राथमिकताका विषय सँगै सत्य तथ्य घटनाबारे कलम चलाउँदै आएको छु । पत्रकारिताकै शिलशिलामा समाजका फरक चित्रहरूलाई समयसमयमा बाहिर ल्याउँदै आईरहेको छु । यसले मलाई कहिलेकाही सामाजिक दायित्व निर्वाह गरेको पनि महसुस हुन्छ । कहिलेकाहीँ चाहँदा चाहँदै पनि उठान गर्नुपर्ने विषयहरू ओझेलमा परिरहेका हुन्छन् । ति विषयको गहिराईमा पुग्न समय लाग्ने रहेछ । मेरो लागि त्यो विषय वैदेशिक रोजगारीको हो । गाउँका अरु युवा जस्तै मेरो दुई जना भाईहरू पनि खाडीका मुलुक पुगे । एक जना भाईले सम्झौतामा तोकिए अनुसार पारिश्रमिक नपाएर दुःख पायो भने, अर्को भाईलाई त बुबाले घरबाट ४० हजार रुपैयाँ पठाएर फिर्ता बोलाउनुपर्यो । आफ्नै घरको घटनाले मलाई यो विषय प्रती अझ बढी संवेदनशिल बनायो । हुन त मैले, वैदेशिक रोजगारीले निमत्याएको समस्याबारे धेरै पटक लेखे । तर, उठान गरिएका विषयवस्तु सतही थिए भनेर पछि मात्र बुझे ।
एकउन्टबिलिटी ल्याबको सिभिक एक्सन टिमसँग जोडिएर काम गर्दैगर्दा वैदेशिक रोजगारीबाट फर्कीएका युवाहरू र रोजगारीकै लागी विदेश जान चहाने युवाहरूसँग छलफल तथा भेटघाट हुन थाल्यो । उनीहरूका वास्तविक समस्या बुझ्नथाले । त्यही शिलशिलामा वैदेशिक रोजगारीका लागि उडेको २३ दिनमै नेपाल फर्किन बाध्य युवासँग पनि भेट भयो । धुलिखेल नगरपालिका वडा नं १० बतासेका सुमन अधिकारी रोजगारीको लागि नेपालबाट दुवाई उडेका थिए । उनले विदेशमा केहि हुन्छ कि भनेर दलाललाई २ लाख ५० हजार रुपैयाँ तिरेका थिए । सिभिक एक्सन टिमले आयोजना गरेको छलफलमा सहभागी अधिकारीकी दिदिले २ दिन अघि मात्र भाई विदेशबाट फर्किएको समस्या सुनाएकी थिईन् । उक्त छलफल पश्चात वडा अध्यक्ष पुष्प राउतसँगको समन्वय पछि सुमन अधिकारीलाई फोन गरेर वडामा बोलाइयो । उनि वडामा आए पछि लामो छलफल भयो । विदेशमा २३ दिन सम्म काम नगरी बस्नु परेको र ठगिमा परेको थाहा पाएपछि केहि सिप नलागेर नेपाल फर्किने निधो गरेको अधिकारीले हामीलाई जानकारी गराए । वडाको सहयोगमा सुमन अधिकारीले विदेशमा जाँदा लागेको ५० हजार बाहेक सबै रकम मेनपावरबाट फिर्ता लिन सफल भए । यो घटनाले एउटा महत्वपूर्ण सम्भावनालाई उजागर गरेको छ – स्थानीयको समस्याको समाधान स्थानीय स्तरमै रहेछ । मात्र, विषयको गाम्भिर्यतालाई नजरअन्दाज गरिएको रहेछ ।
वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएर आएका युवाहरू र रोजारीको लागि विदेश जान चाहने युवाहरूसँग नियमित भेटघाट भईरहन्छ । उनीहरू आर्थिक अवस्था कमजोर रहेको र नेपालमा रोजगारीको अभावका कारणले विदेश जान बाध्य भएको बताउँछन् । समस्यामा परेकाहरू फोन सम्पर्क गरेर आफ्नो समस्या सुनाउँछन् । ति समस्यालाई सम्बोधन गर्ने निकायको पहिचान गरी पठाउने गरेको छुँ । केही वर्ष अगाडी रबिओपीका नवराज पराजुलीले कतारमा काम गर्ने कम्पनीकै मेशिनमा परेर हातको औँला गुमाए । नेपाल फर्किन्छु भन्दा कम्पनीले अनुमती दिएन । यो कुरा उनका बुबाले हामीले नै आयोजना गरेको सामुदायिक छलफलमा सुनाएका थिए । त्यस पश्चात, सम्बन्धित ठाउँमा समन्वय गरेर डेढ महिना पछि उनलाई नेपाल फर्काउन सकियो । यि र यस्ता घटनाहरू प्रतिनिधी घटना मात्र हुन । यस्ता थुप्रै युवाका कथासँग जोडिन पाएको छु । यथार्थ बुझ्न पाएको छु । सक्दो सहजिकरण गर्ने गरेको छु । सानो सहयोग गर्दा पनि उनीहरूले ठुलो गुन मान्ने गरेकाछन् । राज्यको दायित्व हुँदाहुदै पनि उ जिम्मेवारीबाट पञ्छिएको छ । यसले, समस्यामा सरकार पिडितको सहयोगी बन्नुपर्ने कुरामा ठुलो प्रश्न चिन्ह खडा गर्दछ ।
अहिले म वैदेशिक रोजगारीले निम्त्याउने समस्या समुदायको कुना कुनामा देख्दछु । अनी केही हद सम्म समाधान पनि त्यही देख्छु । समयमै ध्यान नपुर्याउदा यसले निम्त्याउने सामाजिक र आर्थिक मुल्य हिसाब किताब बाहिरको कुरा हो । त्यसैले, आज समुदायमा गएर यो विषको बारेमा नजिकबाट बुझेर समस्या र सम्भावित समस्यालाई समाधानसँग जोड्न पाउँदा र उनिहरूका वास्तविक कथा बाहिर ल्याउन पाउँदा बल्ल पत्रकारिता औचित्य पुष्टि भएको महसुस गरेको छु ।